Yeni Başlayanlar İçin Sosyal Fobi
Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete) Nedir?
Sosyal fobi, bir diğer adıyla sosyal anksiyete tarih boyunca farklı yönleriyle tanımlanmış olsa da, 1980 yılında özgün bir psikiyatrik tanı olarak sınıflandırılmıştır.
Sosyal fobisi olan kişiler grup içinde yemek yemek, tanımadığı kişilerle sohbet etmek, kendisinden üst pozisyonda kişilerle konuşmak veya topluluk önünde sunum yapmak gibi sosyal ve performans gerektiren durumlarda şiddetli ve sürekli bir kaygı yaşarlar. Bu kaygı çoğu zaman kızarma, titreme, terleme gibi belirtilere sebep olur. Bu belirtiler olumsuz değerlendirilme, komik görülme veya küçük düşme endişeleriyle ilişkili olarak kendini gösterir. Aslında herkes belli bazı durumlarda söz konusu duyguları yaşar ancak sosyal fobide bu durum çok daha yoğun ve süreklidir.
Sosyal Fobi Belirtileri
Sosyal fobi yaşayan kişilerin sosyal durum öncesi, sosyal durum sırasında ve sonrasında zihninden kaygıya neden olan düşünceler geçer. Sosyal anksiyetesi olan kişilerde sıklıkla “Ya yanlış bir şey söylersem, rezil olurum.”, “Benim sıkıcı biri olduğumu düşünüyor” veya “Ya bir şey içerken üzerime dökersem.” gibi düşünceler olduğunu görüyoruz. Sosyal fobinin belirtilerinden biri de kişinin rahat hissedemeyeceği, aşırı kaygılanacağı korkusuyla sosyal ortamlara girmekten kaçınma davranışlarıdır. Sıklıkla kaçınılan durumlara baktığımızda; öğretmen ya da müdür gibi otorite figürleriyle konuşma, iş görüşmesi yapma, tanımadığı insanlarla konuşma, kendisini izleyen kişilerin olduğu ortamda performans sergileme ve restoranda yemek yeme olduğunu görüyoruz.
Sosyal Anksiyete Kimlerde Görülür?
Sosyal fobinin görülme sıklığı normal popülasyonda %16’ya kadar varabilmektedir. Yaygın görülebilen bir durumdur ve kişinin zayıf olduğu anlamına gelmez. Genellikle ergenlikte başlasa da çocukluk yaşlarında belirtiler gözlenebilmektedir. Sosyal fobiye sebep olan etkenler arasında mizaç, aile tutumları ve yetiştirilme şekli (aşırı koruyucu vb), ailede benzer durumun varlığı, travmatik yaşantılar (reddedilme, dalga geçilme, dışlanma vb), farklı psikiyatrik şikayetlerin varlığı gibi etkenler rol oynamaktadır.
Sosyal Fobiye Ne Sebep Olur ?
Kişinin düşünce sistemiyle ilişkili aşağıdaki faktörler sosyal fobiye sebep olan başlıca etmenlerdir.
1. Sosyal fobisi olan kişiler içinde bulundukları durumla ilgili özelliklere odaklanmak yerine bütün dikkatlerini kendilerine odaklarlar (nasıl göründükleri, söylediklerinin ne derece ilgi çekici olduğu vb).
2. Negatif bir şekilde dış görünüşleriyle ilgili noktalara odaklanırlar.
3. Zihinsel durumlarının dışarıdan net bir şekilde dış görünüşlerine yansıdığı ve anlaşıldığını düşünürler.
4. Çevredekilerin negatif reaksiyonlarına odaklanıp, pozitif ve nötr olanları yok sayarlar.
5. Çevredeki negatif reaksiyonları olduğundan daha yoğun/şiddetli algılarlar.
6. Negatif değerlendirmelerden kaçınmak için bir dizi güvenli hissettiren davranışlar geliştirirler (Örn: göz teması kurmamak, aynı ortama girmemek vb)
Sosyal Fobi ve Psikoterapi
Terapi sürecinin temel amaçları kişinin söz konusu durumlarda yaşadığı kaygı düzeyini azaltmak, kaçınmaları önlemek ve kendini ifade ile ilgili beceriler kazandırmaktır. Gerek klasik bilişsel davranışçı uygulamalar gerekse de ACT terapi uygulamaları sosyal anksiyete durumunda kişinin kendisini iyi hissedebilmesine ve sosyal becerilerini geliştirmesine olanak sağlayabilmektedir.
Bir psikologla görüşmek sosyal kaygıyı daha iyi anlamaya ve sosyal becerileri geliştirmeye olanak sağlayabilir. Bu konuyla ilgili merkezimizden yüz yüze veya online terapi ile yardım alabilirsiniz.
İlginizi Çekebilecek Diğer Yazılarımız
Anksiyete Testi
Beck Anksiyete Ölçeği
Sosyal Fobi Testi
Liebowitz Sosyal Fobi Ölçeği
Özgüven Testi
Özgüven Ölçeği