Özgüven Nedir
Öz-yeterlilik, öz-saygı, öz-değer, öz-imaj, öz-güven…Tüm kelimeler kendimizi nasıl gördüğümüzü, kendimizle ilgili düşüncelerimizi ve kendimize insan olarak verdiğimiz değeri ifade eder. Özgüven eksikliği yaşamın bir çok alanında kişiyi sınırlandırarak gelişmesine, sağlıklı ilişkiler kurmasına engel oluşturabilir. Yazımızın devamında bu konuyla ilgili önemli noktaları bulabilirsiniz. Bu konuyla ilgili desteğe ihtiyaç duyuyorsanız psikologlarımızdan yüz yüze veya online terapi ile destek alabilirsiniz.
Özgüven Eksikliği
Düşük özgüven belirtilerini anlamak için sağlıklı özgüven belirtilerine bakmak faydalı olacaktır. Kendimizi olduğumuz halimizle kabul edebiliyorsak, kendimize saygı duymada ya da takdir etmede önemli zorluklar yaşamıyorsak, kendimizi eksikliklerimize rağmen değerli biri olarak görüyorsak sağlıklı özgüvenden söz edebiliriz. Diğer bir yandan, kişinin kendisini genel olarak yetersiz, zayıf, eksik görmesi, kendiyle ilgili düşünceleri çoğu zaman acımasız ve eleştirel olması, gerçek bir değere sahip olduğunu hissetmekte zorlanması düşük özgüven belirtileridir. Özgüven eksikliği sosyal fobide belirtileri başlatıcı ve sürdürücü rol oynayabilir.
Sağlıklı Özgüven
Sağlıklı özgüven kendimize yönelik dengeli bir bakışı ifade eder. Düşük özgüvende, kişinin kendisine bakışı büyük ölçüde olumsuz yönlerini dayanmaktadır: kusurlarına, zayıflıklarına, hatalarına. Güçlü yönleri, becerileri ve iyi özellikleri göz ardı edilme eğilimindedir. Aşırı yüksek özgüvende ise, kişinin sadece olumlu yanı merkezdedir ve insan olmanın doğal bir parçası olan mükemmel olmama göz ardı edilir. Olması gereken ise yüksek özgüven oluşturmaktan ziyade sağlıklı özgüven oluşturmak olacaktır.
Özgüven Nasıl Oluşur?
Özgüvenin temelinde kişinin kendisi hakkında olumsuz inançları ve nasıl bir insan olduğu ile ilgili temel düşünceleri yatar. Bu düşünceler kişinin nasıl biri olduğu ile ilgili cümlelerden oluşur. Ancak bu cümleler gerçekler değil fikirlerdir. Kişinin kendisiyle ilgili bu ifadeler kişinin yaşam deneyimlerine özellikle de nasıl bir insan olduğuyla ilgili başkalarından aldığı mesajlara dayanır. Sonuç olarak, genel yaşam deneyimlerimiz olumluysa, kendimizle ilgili inançlarımız da olumlu olur. Eğer yaşam deneyimlerimiz olumlu ve olumsuz yaşantılar içeriyorsa (bir çok insanın olduğu gibi), içinde bulunduğumuz duruma göre kendimizle ilgili inaçlarımız esneyebilir. Ancak, yaşam deneyimleriniz genelikle olumsuzsa kendimizle ilgili inançlarımız olumsuz olma eğilimindedir.
Özgüven Eksikliği Neden Olur
Kişinin kendisiyle ilgili olumsuz düşünceler oluşmasında erken yaşam deneyimleri önemli olabilmektedir. Örneğin, ebeveynlerimiz tarafından reddedilme, taciz, sürekli eleştirilme, cezalandırılma, ilginin ya da övgünün yetersiz olması gibi erken yaşam deneyimleri özgüven eksikliğinin gelişmesinde ve devam etmesinde önemli rol oynayabilir. Bununla birlikte, okul döneminde zorbalığa maruz kalmak ya da sağlıksız ilişkiler gibi faktörler özgüveni olumsuz etkileyebilir.
Özgüven Nasıl Kazanılır
Özgüven tedavisinde bilişsel davranışçı terapi (BDT) etkili bir yaklaşımdır. BDT, düşünceler, inançlar, tutumlar üzerine odaklanır. Özgüven eksikliği yaşayan kişi kendisini, başkalarının onu nasıl değerlendirdiği ve neler başardığı ile ölçer. Başkaları tarafından onaylanmama, bir hata yapma ya da başarısız olmak bir felakete yol açabileceğine inanabilir. Terapi, kendinize, diğer insanlara ve hayata dair işlevsiz düşüncelerinizi değiştirmenize yardımcı olur. Bununla birlikte, kalıcı değişim sağlamak için uygulamaya yönelik, denenmiş, test edilmiş ve etkili yöntemler sunar. Bilişsel davranışçı terapi ile geliştirdiğiniz ve uyguladığınız yeni beceriler hayatınızın geri kalanında sizin için faydalı olmaya devam edecektir.
Özgüvenle ilişkili konulardan Sosyal Fobi Nedir yazımızı okuyabilirsiniz.
Anksiyete Testi
Beck Anksiyete Ölçeği
Sosyal Fobi Testi
Liebowitz Sosyal Fobi Ölçeği
Özgüven Testi
Özgüven Ölçeği
Duygu-Durum Serisi
Aleksitimi Nedir
ALEKSİTİMİ (DUYGU KÖRLÜĞÜ) Aleksitimi, duygularla ilgili sorunları tanımlamak için geniş bir terimdir. Aslında, Freudyen teorilerde kullanılan bu Yunanca terim; “duygu için hiçbir kelime yok” anlamına gelir. Net olarak bilinmemekle birlikte, 10 kişiden 1’inde aleksitimi olduğu tahmin edilmektedir. Aleksitimi; bireyin kendi duygularını tam olarak anlayamaması, bunları iyi bir şekilde ifade edememesi ve sosyal normlara uygun bir […]
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? DEHB; bireyin işlevsel bir günlük hayat geçirmesini ve hayattaki başarısını engelleyen kalıcı bir dikkatsizlik ve/veya hiperaktivite ve dürtüsellik örüntüsü ile karakterize nörogelişimsel bir bozukluktur. DSM-5 (Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı 5. Basım) üç çeşit DEHB tanımlamaktadır. Bunlar; (1) Dikkat eksikliğinin ön planda olduğu tip, (2) Hiperaktivite-dürtüselliğin ön […]
Damgalama (Stigmatizasyon)
Damgalama (Stigmatizasyon) Nedir? Psikolojik bozukluklara sahip bireylerin yaşam kalitesinin düşmesi; sadece bu psikolojik bozuklukların neden olduğu sıkıntı ve engellerden kaynaklanmaz. Yaşam kalitesindeki düşüş ve bu bireylerin yaşadığı kişisel hedef kayıpları; psikolojik sağlığa ve psikolojik sağlık desteklerine eşlik eden damgalama kavramını benimseyen bireyler yüzünden de olabilir. Bu kavramı literatüre kazandıran Goffman’a göre damgalama; damgalanan bireyin bir […]
Bipolar Bozukluk
BİPOLAR BOZUKLUK NEDİR? Bipolar bozukluk, diğer adıyla manik-depresif bozukluk, çoğunlukla kişilerde duygusal olarak iki uçta yüksek (mani) veya düşük (depresyon) duygu durum geçişlerine neden olan bir mental bozukluktur. Depresif epizodu deneyimleyen kişiler kendilerini üzgün ve umutsuz hissederken gündelik aktivitelere duydukları ilgide de azalma görülür. Bunun tam tersi olarak kişinin duygu durumu mani ya da hipomani […]
Rüminasyon
Sürekli Düşünüp Durma: Ruminasyon Boş vakitlerinizde, uyumaya çalışırken, yolda yürürken, arabada, yemek yerken kısacası çok fazla odaklanmanızı gerektirmeyen çoğu aktivite sırasında zihninizden atamadığınız düşünce döngüsüne kapıldığınız oldu mu? Sizi rahatsız eden, ne yaparsanız yapın susturamadığınız düşünceler.. Zihnin geviş getirmesi olarak da nitelendirilebilen bu durum psikolojide “ruminasyon” olarak tanımlanmaktadır. Ruminasyon, zihinsel aktiviteleri bölen ve geçmişte bize […]
Psikolojik Sağlamlık
PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK VE MENTAL ESNEKLİK Yaşamımız boyunca bizi derinden etkileyen, sarsan, korkutan olumsuz yaşam olaylarıyla karşılaşmamız oldukça olasıdır. Bazen biz yaşamasak bile etrafımızdaki insanların sevdiklerini aniden kaybettiklerine, ağır hastalıklarla mücadele ettiklerine ya da iflas gibi çok zorlayıcı deneyimlerle karşı karşıya kaldıklarına şahit oluruz. Bu yaralayıcı olaylar benzer gibi gözükse de kişilerin bu olaylara verdiği tepki […]
Tükenmişlik Sendromu
Tükenmişlik Sendromu Nedir? İnsanların farklı stres kaynakları olduğu bilinmektedir. İş odaklı stres kaynaklarında azalma olmadığında, stresörlere sürekli olarak maruz kalmak fiziksel, zihinsel ve duygusal yorgunluğu sebep olabilir. Bunun sonucu olarak da olumsuz psikolojik ve fiziksel sonuçları olan tükenmişlik ortaya çıkmaktadır. Tükenmişlik sendromu ilk olarak Freudenberger (1974) tarafından yavaş ve sinsice ilerleyen, iş kaynaklı talepler sonucu […]
Cinsel Yönelim ve Cinsel Kimlik
Cinsel Yönelim ve Cinsiyet Kimliği Nedir? Cinsel yönelim ve cinsel kimlik doğru ve güvenilir bilgi edinme noktasında büyük hassasiyet gerektiren kavramlardır. Cinsel yönelim kişinin çoğunlukla cinsel veya romantik çekim duyduğu cinsiyeti ifade eder. Kişinin cinsel yönelimini hemcinsleri oluşturmaktaysa bu cinsel yönelim homoseksüellik olarak adlandırılmaktadır. Eğer kişi hem kendi cinsine hem de karşı cinse ilgi duyabilmekteyse […]
Mükemmelliyetçilik
Mükemmeliyetçilik Nedir? ‘Mükemmeliyetçilik’ günlük hayatta yaygın olarak kullanılan bir terimdir. Daha çok öğrencilik ya da iş hayatında kendini gösterdiği düşünülse de hayatın her alanında var olabilir. Bazı kişiler hayatının sadece bir alanında (örneğin iş hayatı) mükemmeliyetçi olabilir. Ancak, yaşamın bir çok alanında görülmesi daha yaygındır. Bu alanlar arasında, iş, ilişkiler, spor ve egzersiz, fiziksel görünüm, […]