anksiyete

ANKSİYETE NEDİR?

Anksiyete gelecekte yaşanabilecek potansiyel bir tehlike veya probleme ilişkin beklentinin yarattığı rahatsız edici bir duygudur. Kişi kötü bir şey olacağını ve bununla baş edemeyeceğini hisseder. Bu durum duygusal belirtilerin yanında nefes alamama, mide bulantısı, mide ve kas ağrıları, karıncalanma, titreme gibi bedensel belirtileri de beraberinde getirebilir.

İnsanlar her ne kadar anksiyeteden bahsederken ‘korkmak’ fiilini kullansalar da anksiyete korkudan çok farklıdır. Zira korku reel ve şimdiye ait bir duygu iken anksiyete kurgusal ve geleceğe ait bir duygudur. Korku nesnesi gerçekten var olan bir şey, anksiyete için ise bir tahmin, bir öngörü söz konusudur.

Herkes günlük yaşamda, belirli dönemlerde az çok anksiyete yaşar ancak bu kimi bireylerde çok sık ve yoğun olarak yaşanır, kişi anksiyete ve beraberinde gelen olumsuz duyguların esiri olmuş gibidir. Davranışları kısıtlanır, yaşam alanı daralır, sorumluluklarını yerine getirememeye başlar. Böylelikle anksiyete bozukluğu dediğimiz patolojik bir durum söz konusu olur.

Anksiyete Bozukluğu Nedir?

Anksiyete bozuklukları, kaygı, korku ve endişe gibi duygusal durumların aşırı ve kontrol edilemez hale geldiği rahatsızlıklardır. Bu bozukluklar, günlük işlevselliği etkileyebilir ve yaşam kalitesinde ciddi bir düşüşe neden olabilir. Bazı anksiyete bozuklukları ve kısa açıklamaları aşağıda verilmiştir:

1. Genelleştirilmiş anksiyete bozukluğu: Kişinin herhangi bir belirli sebep olmaksızın sürekli olarak endişeli ve gergin hissettiği bir durumdur. Günlük işlevselliği etkiler ve genellikle belirgin bir tetikleyici faktör olmadan ortaya çıkar.

2. Sosyal anksiyete bozukluğu: Sosyal etkileşimlerde kaygı, utanma ve kendine güvensizlik duygularının yoğun yaşandığı bir durumdur. Kişinin toplum içinde utanma veya alay edilme korkusu gibi endişeleri vardır.

3. Obsesif-kompulsif bozukluk: Tekrarlayan düşünceler veya davranışlar nedeniyle günlük işlevselliği etkileyen bir anksiyete bozukluğudur. Kişi, obsesyonlar adı verilen sürekli tekrar eden düşüncelerden rahatsız olur ve bu düşünceleri önlemek için kompulsif davranışlar sergiler.

4. Panik bozukluğu: Ani panik ataklarının oluştuğu ve bu atakların tekrarladığı bir durumdur. Kişi, aniden yükselen yoğun korku ve endişe hissi yaşar ve belirtiler arasında nefes almada zorlanma, kalp atışının hızlanması, terleme ve titreme bulunur.

5. Travma sonrası stres bozukluğu: Travmatik bir olayın ardından yaşanan anksiyete bozukluğudur. Kişi, travmatik olayı hatırlatan durumlarda ve anılarda yoğun anksiyete, korku ve üzüntü yaşar.

6. Ayrılık anksiyete bozukluğu: Yakın bir kişinin ayrılması veya uzaklaşması durumunda yoğun anksiyete yaşayan bir durumdur. Kişi, ayrılmadan uzun süre önce kaygı hissetmeye başlar ve ayrıldıktan sonra yoğun üzüntü ve korku hisseder.

Bu anksiyete bozuklukları, belirtileri ve şiddeti kişiden kişiye değişebilir. Bu sebeple tanı ve değelendirme bir uzman tarafından yapılmalıdır.

Anksiyoz Kişilik Nedir?

Anksiyete bazen günlük olaylara karşı gelişen reaksiyonel bir duygu olmasının ötesine geçerek bir kişilik özelliği olabilir. Kişi bilinçli veya değil günlük hayatındaki her durumun kötü yönlerini görür. Hemen hemen her şey için bir felaket senaryosu vardır. Bu kişilikteki kişiler dolayısıyla her şeye ilişkin kaygı duyarlar, olumsuz sonuçlar öngörürler ve bunlardan korunmak için kendilerince çeşitli önlemler alırlar. Anksiyöz kişilik özelliklerinin gözlemlendiği bu tabloda kişinin günlük yaşamındaki sıradan bir olay bile çok zor hale gelir.

Paradoksal biçimde kişinin potansiyel sorunlardan kurtulmak ve daha iyi hissedebilmek için gösterdiği çabanın kendisi kişinin yaşam alanını daraltmakta, katlanılmaz hale gelmekte ve kişiyi depresyona sürükleyebilmektedir.

Anksiyete Bozukluklarında Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Anksiyete bozuklukları tedavisi, kişinin yaşadığı belirtilerin şiddeti, süresi ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Ancak, en yaygın kullanılan tedavi seçenekleri şunlardır:

  • Terapi: Psikoterapi, anksiyete bozukluğu tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. Kognitif davranışçı terapi, maruz kalma terapisi, bilişsel terapi ve davranış terapisi, anksiyete bozuklukları için önerilen en yaygın terapi türleridir. Terapi, kişinin endişe seviyesini azaltmak, stresle başa çıkmak ve olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmek için teknikler sunar.
  • İlaç tedavisi: Anksiyete bozuklukları için antidepresanlar, benzodiazepinler, beta blokerler gibi ilaçlar kullanılabilir. İlaçlar, belirtileri hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için kullanılır. Ancak, ilaçlar genellikle terapi ile birlikte kullanılır ve yalnız başına tedavi olarak önerilmez.
  • Yaşam tarzı değişiklikleri: Anksiyete bozukluklarının tedavisi için yaşam tarzı değişiklikleri de önemlidir. Egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, düzenli uyku almak anksiyete belirtilerini azaltabilir.

Tedavi seçenekleri, kişinin yaşadığı anksiyete bozukluğunun türüne, şiddetine ve kişisel tercihlere bağlı olarak değişebilir. Ancak, anksiyete belirtileri yaşayan kişilerin mutlaka bir uzmana başvurması ve uygun tedavi yöntemlerini belirlemesi önemlidir.

Anksiyete bozukluklarıyla ilgili diğer yazılarımız:

 

 

İzmir Psikolog, Aile Danışmanı & Pedagog.
Nora Psikoloji 2016-Psikolojik Danışmanlık Merkezi.