Yeni Başlayanlar İçin Fobi
Fobinin ve korkudan farkı nedir?
Korku doğuştan sahip olduğumuz temel duygulardan birisidir. Hepimiz bir tehlike veya tehdit karşısında korku duygusunu hisseder alarm durumuna geçeriz ve bu doğrultuda tepkiler veririz. Ancak korku duygusu kimi zaman patolojik bir hal alabilir. Normal şartlarda korku yaratmayacak ya da düşük seviyede korku yaratacak durumlar kişide korku hatta panik tepkilerini tetikleyebilir. Yani fobi normal şartlarda korkuya sebep olmayan veya düşük seviyede korku yaratan durumların, nesnelerin veya olayların yoğun korku duygusuna sebep olmasıdır. Fobiler her yaşta ortaya çıkabilir, ancak genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar ve semptomlar ömür boyu devam edebilir. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür.
Fobi Belirtileri Nelerdir?
Fobi belirtilerinde, belirli bir durum veya nesne hakkında aşırı korku veya endişe duyma ve bunun sonucunda ağlama, yanımızdaki kişiye sarılma ya da ortamdan kaçma tepkisi görülebilir. Kişi, nesne veya durum ile neredeyse her karşılaşmada yoğun korku veya endişe hissi deneyimler. Fobisi olan kişi aktif olarak bu nesne veya durumdan kaçınır. Nesnenin veya durumun yarattığı tehlike, yaşanılan korkuyla orantılı değildir. Örneğin, vahşi bir hayvanla karşıya karşıya kaldığımızda aşırı korkmak orantılı bir tepkidir, çünkü vahşi hayvan gerçek bir tehlikedir. Ayrıca, fobiler kişinin günlük hayatını önemli derecede etkiler. Fobi tanısı konulabilmesi için belirtiler en az 6 ay devam etmeli, ve bu belirtiler sosyal fobi, agorafobi, travma sonrası stres bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluk kaynaklı olmamalıdır.
Ne gibi fobiler vardır?
Tahmin ettiğinizin ötesinde, çok sayıda fobi vardır. Kedi, köpek, asansör fobisi gibi bilinen fobiler dışında anuptafobi (bekar kalma korkusu), aquafobi (su korkusu), galaktofobi (süt korkusu), hilofobi (orman korkusu) gibi farklı fobiler de vardır.
Fobisi olan kişileri anlamak
Fobileri olan kişiler genellikle korkmak için gerçek bir neden olmadığını ve davranışlarının mantıklı olmadığını bilir. Bununla birlikte, korku ile karşı karşıya kaldıklarında kendilerini güçsüz hissedebilirler ve hatta bunun beklentisi bile yoğun kaygıya neden olabilir. Fobisi olan kişiler korkularının kökenlerini hatta bazen sebeplerini açıklamakta zorlanırlar. Bununla birlikte tepkilerini kontrol etmekte zorlanırlar. Yaşadıkları yoğun kaygı bazen bir panik atakla bile sonuçlanabilir. Yaşadıkları duygular size doğru havlayarak koşan bir pitbull karşısında hissettiğiniz duygularla aynıdır.
Fobilere Ne Sebep Olmaktadır?
Genetik etkenler, anksiyöz kişilik veya diğer anksiyete bozuklukları, travmatik yaşantılar gibi tetikleyici bazı unsurlar olabileceği gibi bu gibi faktörler olmadan da fobiler meydana gelebilir. Her 10 kişiden 1’inde fobi görülebilmektedir.
Fobilerde Tedavi Nasıldır?
Fobilerin tedavisinde ilaç ve psikoterapi etkili sonuçlar vermektedir. Terapi sürecinin bir kısmı bilişsel yeniden yapılandırma gibi düşüncelerle ilgili kısıma yönelik bir diğer kısım da duyarsızlaştırmaya yönelik davranışçı müdahaleleri içermektedir.
Psikoterapi, fobilerin tedavisinde sıkça kullanılan bir yöntemdir. İşte fobiler üzerine yapılmış bazı bilimsel çalışmalardan örnekler:
Bir araştırmada, örümcek fobisi olan 33 katılımcı, kognitif-davranışçı terapi (KDT) veya ilaç tedavisi almak üzere rastgele atanmışlardır. Sonuçlar, KDT’nin, örümcek fobisi olan katılımcılar için daha etkili olduğunu göstermiştir (Craske et al., 2014).
Agorafobi (açık alan korkusu) tedavisinde, KDT’nin ilaç tedavisinden daha etkili olduğu bulunmuştur (Öst et al., 1991).
Sosyal anksiyete bozukluğu (SAB) olan katılımcılarla yapılan bir araştırmada, KDT’nin, SAB tedavisinde etkili olduğu ve semptomların düzelmeye başladığı gösterilmiştir (Heimberg et al., 1998).
Çocuklarda okul fobisi tedavisinde, KDT’nin, semptomlarda önemli bir azalma sağladığı bulunmuştur (Bernstein et al., 2005).
İlaç tedavisi, KDT ve hipnozun, yükseklik fobisi tedavisinde eşit derecede etkili olduğu gösterilmiştir (Öst et al., 1997).
Fobiler için sık kullanılan bazı terapi yöntemleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için aşağıdaki yazılarımızı okuyabilirsiniz: