KAYIP VE YAS SÜREÇLERİ
Yas sevilen birinin kaybı ya da ayrılıklardan sonra hissettiğimiz duygusal acıdır. Bu süreçte, şok, öfke, suçluluk ve derin üzüntü gibi zor duygular yaşayabiliriz. Kayıp sonrası yaşanan yas süreci evrensel bir deneyim olmasına rağmen, bu süreci hepimiz aynı şiddette ve sürede yaşamayız. Kimimiz kayıp sonrası süreçle baş edebilirken, kimimiz bu süreçte bir çok sorun yaşayabilir. Bu nedenle yas; normal, karmaşık ve travmatik yas olarak tanımlanmaktadır.
Normal Yas
Yas, kayıplardan sonra yaşanılan doğal bir tepkidir. Bu süreç için belirli bir zaman dilimi olmamakla birlikte yasın ne kadar süreceği kişiden kişiye değişir. ‘Normal yas’ sürecinde depresyon belirtileri görülebilir. Örneğin; yoğun üzüntü, çaresizlik, uyku ve yeme sorunları ve keyifsizlik gibi. Bunlar kayba verilen normal tepkilerdir ve kaybımız ne kadar önemliyse, yasımız o kadar yoğun olacaktır. Ancak, normal yas sürecinde bu belirtilerin kısa bir süre devam etmesini ve zamanla azalarak sonlanmasını bekleriz.
Karmaşık ve Travmatik Yas
Bazı kişiler için ise yas süreci aylar hatta yıllar sürebilir. Kaybın ardından uzun bir süre geçmesine rağmen, bu belirtiler azalma olmadan devam ediyorsa ve işlevselliğimizi önemli ölçüde etkiliyorsa ‘karmaşık yas’ sürecinden söz edilebilir. Normal yas sürecinde duygusal acının zamanla azalmasını beklerken, bu süreçte acı giderek artabilir. Bu süreçte yakınlarımızdan sosyal destek ya da profesyonel destek alınmazsa sosyal izolasyona ya da yalnızlığa yol açabilir. Beklenmedik ve zamansız yaşanan kayıplarda ise ‘travmatik yas’ görülebilir ve bu sürece uyum sağlamak çok daha zor olabilir.
Yas Sürecini Etkileyen Faktörler
Kayıp sonrası yas sürecinin normal, karmaşık veya travmatik olması çeşitli faktörlere bağlıdır. Bunlar:
- Kaybedilen kişinin önemi: Yakın bir aile üyesi veya sevgili arkadaş gibi çok önemli bir kişiyi kaybetmek, yas sürecini daha karmaşık veya travmatik hale getirebilir.
- Kaybın beklenmedikliği: Beklenmedik bir şekilde gerçekleşen kayıplar, yas sürecini daha zorlu hale getirebilir. Örneğin, ani bir ölüm veya kaza sonrası kayıp.
- Destek sistemi: Kayıp sonrası, kişinin etrafındaki insanlar ve sosyal destek ağı, yas sürecinde önemli bir rol oynar. Eğer kişi kaybıyla yalnız başına başa çıkıyorsa, yas süreci daha karmaşık veya travmatik olabilir.
- Kişinin kişilik yapısı ve geçmişi: Bazı kişiler daha duygusal olarak hassastır ve bu da yas sürecini daha zorlu hale getirebilir. Ayrıca, daha önce yaşadığı kayıplar veya travmatik deneyimler de yas sürecini daha karmaşık veya travmatik hale getirebilir.
- Kültürel faktörler: Bazı kültürlerde, yas süreci daha açık bir şekilde ifade edilirken, diğerlerinde daha kapalı bir şekilde ifade edilir. Bu da yas sürecinin nasıl yaşandığını etkileyebilir.
Bu faktörler, kişinin yas sürecinin normal, karmaşık veya travmatik olup olmayacağını belirlemede önemli bir rol oynar.
Yas Terapi Süreci
Yas süreci kayba gösterilen normal bir tepkidir. Ancak bazı durumlarda duygusal acılarımız zamanla azalmaz. Kaybımızı kabul edebilmekte zorlanabiliriz. Yas süreci beklenenden uzun sürüyorsa, olumsuz duygularımızda azalma yoksa, mesleki, aile ve özel hayatımızdaki işlevselliğimizi etkiliyorsa, hayatın yaşamaya değer olmadığına ya da kendimize zarar vermeye yönelik düşüncelerimiz varsa karmaşık veya travmatik yas sürecinden söz edilebilir. Bu durumda psikolojik destek olmak olukça önemlidir.
Nora Psikoloji’de Kayıp ve Yas Terapileri
Nora Psikoloji deneyimli psikologlarıyla kayıp ve yas sürecinde yapılandırılmış bilimsel terapi uygulamaları kullanmaktadır. Danışanın durumunu değerledirdikten sonra sorun belirlenen alanlar ve süreçle ilgili yapılan çalışmalarda danışanın günlük rutinini yeniden inşa etmesi ve kaybın getirdiği duygusal süreci sağlıklı yaşayabilmesi hedeflenir. Psikologlarımızdan izmir’de yüz yüze psikolog desteği alınabileceği gibi uzaktan online psikolojik danışmanlık ile görüşme sağlanabilmektedir.
İlginizi çekebilecek diğer yazılar aşağıda listelenmiştir: