Tükenmişlik Sendromu

Tükenmişlik Sendromu Nedir?

Tükenmişlik sendromu, genellikle iş veya diğer yoğun stres faktörleri nedeniyle ortaya çıkan duygusal, zihinsel ve fiziksel yorgunluk hissidir. Bu sendrom, yoğun iş yükü, uzun çalışma saatleri, işle ilgili stres, yetersiz kaynaklar veya destek, düşük maaşlar ve iş tatminsizliği gibi faktörlerle ilişkilidir.

Tükenmişlik sendromu, üç ana bileşenden oluşur:

1. Duygusal tükenme: Duygusal tükenme, kişinin başkalarıyla etkileşimde bulunmaktan kaçınmasına neden olan duygusal bir yorgunluk hissidir. Bu bileşen, kişinin empati ve duygusal bağlantı kurma yeteneğini de etkileyebilir.

2. Düşük Kişisel Başarı Duygusu: Bu bileşen, kişinin işinde yeterli olmadığı, hedeflerine ulaşamadığı veya kendini yetersiz hissettiği hissini ifade eder.

3. Duyarsızlaşma: Duyarsızlaşma, kişinin iş veya insanlarla ilgili olan ilgisini, tutkusunu veya motivasyonunu kaybetmesi sonucu gelişen bir durumdur.

Tükenmişlik sendromu, kişinin genel sağlığına, iş performansına, ilişkilerine ve yaşam kalitesine olumsuz etkiler yapabilir. Tedavi, bir dizi müdahale yöntemini içerebilir, örneğin kişinin iş yükünün azaltılması, destekleyici bir çalışma ortamının yaratılması, stresle başa çıkma tekniklerinin öğretilmesi, danışmanlık veya terapi gibi yöntemlerle yapılabilmektedir.

Tükenmişlik Sendromunun Belirtileri ve Sonuçları Nelerdir?

Tükenmişliği tecrübe eden çoğu kişi yorgunluk ve halsizlik, baş ağrıları, uyku bozuklukları, mide problemleri, kilo kaybı, konsantrasyon bozuklukları gibi fiziksel belirtilerin yanı sıra çalışmaya duyarsızlaşma, erteleme davranışları ve sorumluluklarından kaçma, iş performansında düşüş, engellenmiş ve gerginlik hissi, diğer insanlara karşı olumsuz tepkiler, suçlayıcı, cezalandırıcı ve saldırgan tavırlar, öz saygı ve yeterlilikte azalma, kaygı, depresif duygu durumu, umutsuzluk, kötümserlik ve öfke gibi psikolojik belirtileri gösterebilmektedir.

Tükenmişlik Sendromunun Depresyondan Farkı Nedir?

Tükenmişlik sendromu ve depresyon, benzer belirtiler gösteren ancak farklı durumlardır. Tükenmişlik sendromu, genellikle iş veya diğer yoğun stres faktörleri nedeniyle ortaya çıkan bir durumdur. Depresyon ise daha geniş bir yelpazede sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilen bir ruh hali bozukluğudur.

Tükenmişlik sendromunun belirtileri arasında duygusal tükenme, yorgunluk, düşük özgüven, ilgisizlik ve duyarsızlaşma yer alır. Bu belirtiler özellikle iş performansını ve işle ilgili ilişkileri etkileyebilir.

Depresyonun belirtileri ise genellikle daha yoğun ve uzun süreli olabilir. Bu belirtiler arasında sürekli üzgün veya çaresiz hissetme, zevk alamama, ilgisizlik, yorgunluk, uyku problemleri ve iştah değişiklikleri yer alır. Depresyon, ayrıca kişinin sosyal hayatını ve günlük aktivitelerini de olumsuz yönde etkileyebilir.

Özetle, tükenmişlik sendromu genellikle iş veya stres faktörleri nedeniyle ortaya çıkar ve belirtileri genellikle işle ilgili olurken, depresyon daha geniş bir yelpazede nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir ve belirtileri daha yaygın ve uzun süreli olabilir. Ancak tükenmişlik sendromunun bazı belirtileri depresyonun belirtileriyle benzerlik gösterebilir. Her iki durumda da profesyonel yardım almak önemlidir.

Tükenmişlik Sendromunun Nedenleri

Tükenmişlik sendromu yoğun iş yükü ve sorumluluğu, uzun çalışma saatleri, stresli iş ortamı, iş kaynaklı ödüllerin yetersizliği, iş arkadaşlarıyla ve iş verenlerle çatışma, haksız rekabet ortamı ve mobbing gibi örgütsel nedenlerin yanı sıra mükemmeliyetçi ve başarı odaklı kişilik özelliklerine sahip bireylerde ortaya çıkabilmektedir.

Türkiye’de Tükenmişlik Sendromunun Yaygınlığı

Türkiye’de tükenmişlik sendromu son yıllarda giderek artan bir sorun olarak kabul edilmektedir. Çalışma hayatında yoğun stres faktörleri, baskı, iş yükü, işsizlik ve diğer nedenlerden dolayı tükenmişlik sendromu sıklıkla görülmektedir.

2019 yılında Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye’de çalışanların %57’si işlerinde tükenmişlik sendromu yaşadığını belirtmiştir. Ayrıca araştırmaya katılanların %83’ü stresli olduklarını ve bu stresin büyük bir kısmının işle ilgili olduğunu ifade etmiştir.

Türkiye’de tükenmişlik sendromunun özellikle sağlık, eğitim, bankacılık, hukuk ve iletişim gibi sektörlerde yaygın olduğu bilinmektedir. Bunun yanı sıra, pandemi dönemiyle birlikte tükenmişlik sendromu ve diğer ruh sağlığı sorunları da artmıştır.

Bu nedenle, Türkiye’de tükenmişlik sendromunun ciddi bir sorun olduğu ve iş yerlerindeki stres faktörlerinin azaltılması ve çalışanların ruh sağlığına yönelik desteklerin artırılması gibi önlemler alınması gerektiği düşünülmektedir.

Diğer Ülkelerde Tükenmişlik Sendromunun Yaygınlığı

Tükenmişlik sendromu, tüm dünyada yaygın bir sorun olarak kabul edilse de bazı ülkelerde daha yaygın olduğu bilinmektedir.

Örneğin, Japonya’da tükenmişlik sendromu son yıllarda giderek artmıştır ve bu konuda oldukça önemli bir sorun olarak kabul edilmektedir. Japonya’da bu durum “karōshi” olarak adlandırılmakta ve özellikle aşırı çalışma saatleri nedeniyle ortaya çıkmaktadır.

Avrupa’da ise, tükenmişlik sendromu İskandinav ülkelerinde daha yaygındır. Özellikle Norveç ve İsveç’te, işyerinde stres ve baskı nedeniyle tükenmişlik sendromu vakaları artmaktadır.

Ayrıca, Güney Kore ve Çin gibi bazı Asya ülkelerinde de tükenmişlik sendromu oldukça yaygındır. Bu ülkelerde aşırı çalışma saatleri, rekabetçi iş ortamları ve yoğun stres faktörleri nedeniyle tükenmişlik sendromu sıklıkla görülmektedir.

Tükenmişlik Sendromunun Tedavisi

Tükenmişlik sendromunun tedavisi şiddetine göre değişkenlik göstermekte olup, tedavi edebilir bir sendromdur. Psikoterapi sürecinde tükenmişliğin ortaya çıkmasında rol oynayan faktörlerin değerlendirilmesi, stres yaratan durumlara yönelik bilişsel yeniden yapılandırma, stresle baş etme becerilerinin geliştirilmesi ve davranışsal hedefler ve önlemler ile belirtilerin azaltılması ve tedavisi amaçlanır. Bu konuda Nora Psikoloji’nin deneyimli psikologlarından yüz yüze veya uzaktan online terapi ile destek alabileceğinizi unutmayın.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar:

Bu içeriği paylaşın