Paranoid Kişilik Bozukluğu
Kuşkucu (paranoid) kişilik bozukluğu A kümesi kişilik bozukluklarına dahildir. A kümesi kişilik bozuklukları; tuhaf, eksantrik düşünce veya davranışlarla karakterize edilir. Bu kümede paranoid kişilik bozukluğu, şizoid kişilik bozukluğu ve şizotipal kişilik bozukluğu bulunmaktadır.
Paranoid kişilik bozukluğu, şüphelenmek için yeterli neden olmaksızın başkalarına karşı bir güvensizlik ve şüphe örüntüsü (paranoya) ile karakterize bir psikopatolojidir. Paranoid kişilik bozukluğu olan insanlar; başkalarının sürekli olarak onları küçük düşürmeye, zarar vermeye veya tehdit etmeye çalıştığına inanarak her zaman tetiktedir.
Paranoid kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle davranışlarının ve düşünme biçimlerinin sorunlu olduğunu düşünmezler. Bu bozukluğa sahip kişiler alışılmadık ve eksantrik düşünce veya davranışlara sahiptir.
Paranoid kişilik bozukluğu olan kişiler; şizofreni, şizoaffektif bozukluk ve bipolar bozuklukta şiddetli manik ataklarda yaygın olarak görüldüğü gibi sanrılar veya halüsinasyonlar yaşamazlar. Başka bir deyişle, bu kişilerin genellikle psikotik olmadığını akılda tutmak önemlidir. Çoğu zaman gerçeklikle bağları sağlamdır. Ancak bazen yüksek stres dönemlerinde; birkaç dakikadan birkaç saate kadar süren geçici psikotik semptomlar yaşayabilirler. Şizofreni hastaları paranoid kişilikte bulunan bazı semptomları paylaşırlar. Ancak gerçeklikle daha kalıcı temas kaybı, sanrılar ve halüsinasyonlar dahil olmak üzere birçok ek sorunları vardır. Paranoid kişilik bozukluğu olan bireylerin şizofreni için yüksek risk altında olduğu görülmektedir.
Paranoid Kişilik Bozukluğunun Semptomları
- Başkalarından şüphelenmek onlara tamamen mantıklı gelebilir. Ancak çevresindekiler bu güvensizliğin yersiz olduğuna inanabilirler.
- PKB olan bir kişi düşmanca veya inatçı bir şekilde davranabilir.
- Alaycı olabilir ve bu da genellikle başkalarından düşmanca bir tepki gelmesine neden olur. Bu düşmanca tepkiyi, başlangıçtaki şüphelerini doğrulamak için kullanır.
- Başkalarının gizli amaçları olduğuna veya onlara zarar vermeye çalıştığına inanır. (başka bir deyişle, zulmedilme sanrıları yaşar)
- Eşinin ya da cinsel birliktelik yaşadığı kişinin sadakatinden şüphe duyar.
- Diğerleriyle çalışmakta sorun yaşar.
- Eleştiriye karşı aşırı duyarlıdır.
- Çabuk sinirlenir ve düşmanca davranır.
- Sosyal olarak izole olur.
- Söylediklerinin kendisine karşı kullanılacağı korkusuyla başkalarına açılmak istemez.
- Tartışmacı ve savunmacıdır.
- Davranışlarının neden endişe kaynağı olabileceğini anlamakta güçlük çeker.
- Rahatlamakta sorun yaşar, rahatlayamaz.
Paranoid Kişilik Bozukluğunun Sebepleri ve Risk Faktörleri
Paranoid kişilik bozukluğunun nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Çünkü paranoid kişilik bozukluğu çok iyi çalışılamamaktadır. Bunun nedeni, şüpheci ve güven eksikliği yaşayan kişilerin araştırma çalışmalarına katılmak istememe eğiliminde olmalarıdır. Ancak yapılabilen araştırmalarda araştırmacılar, biyolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun buna yol açabileceğine inanmaktadır. Bazıları, bozukluğu şizofreniye bağlayabilen kısmi genetik aktarımı savunmaktadır. Şizofreni ve sanrılı bozukluk öyküsü olan ailelerde daha sık görülür. Erken çocukluk travması da katkıda bulunan bir faktör olabilir. Düşük sosyoekonomik düzeyde olmak da bie diğer risk faktörüdür. Paranoid kişilik bozukluğunun semptomları, travmatik beyin hasarından sonra da artıyor gibi görünmektedir. Bunlara ek olarak kronik kokain kullanıcılarının, paranoid kişilik bozukluğu geliştirme ihtimali çok yüksektir.
Paranoid Kişilik Bozukluğuyla İlişkili Olabilen Eş Tanılar
Paranoid kişilik bozukluğu olan bireyler, diğer psikiyatrik bozukluklarla da sıklıkla komorbidite (birlikte görülme) gösterirler. Bazı komorbid durumlar şunlardır:
- Majör depresif bozukluk: Paranoid kişilik bozukluğu olan bireyler, majör depresif bozukluk gibi duygudurum bozukluklarına da sıklıkla sahiptirler.
- Obsesif-kompulsif bozukluk: Paranoid kişilik bozukluğu olan kişiler, ayrıntılara aşırı takıntılı olarak odaklanabilirler ve tekrarlayan davranışlara (kompulsiyonlar) eğilim gösterebilirler. Bu nedenle, obsesif-kompulsif bozukluk ile komorbidite sıklıkla görülür.
- Şizofreni: Paranoid kişilik bozukluğu olan kişilerde, şizofreni gibi psikotik bozuklukların görülme sıklığı artmaktadır.
- Anksiyete bozuklukları: Paranoid kişilik bozukluğu olan kişiler, genellikle anksiyete bozuklukları (örneğin, panik atak, sosyal anksiyete bozukluğu) ile de komorbidite gösterirler.
- Borderline kişilik bozukluğu: Borderline kişilik bozukluğu olan kişiler de, paranoid kişilik özellikleri gösterebilirler ve bu nedenle, bu iki bozukluk arasında sıklıkla birliktelik görülür.
Komorbid durumlar, tedavi sürecini zorlaştırabilir ve tedavinin başarı oranını etkileyebilir. Bu nedenle diğer psikiyatrik bozuklukların varlığı, tedavi sürecinde dikkate alınmalıdır.
Dikkatinizi çekebilecek diğer yazılar: