Narsizm ve Narsist Kişilik

Narsizm ve Narsist Nedir ?

Narsizm, kendini sevme ve kendine özgüven duyma eğilimlerinin aşırı düzeyde olması ve bu durumun kişinin yaşamında sorunlara yol açmasıyla karakterize edilen bir kişilik özelliğidir. Narsisistik kişiler kendilerini herkesten üstün görür, özgüvenleri yüksektir ve diğer insanların onayına ihtiyaç duymazlar. Kendi duyguları ve ihtiyaçları önceliklidir, başkalarının duygularına ya da ihtiyaçlarına pek önem vermezler. Bu özelliklerinin yanı sıra, narsistik kişilikler, yetersizlik hissi, eleştirilere karşı aşırı hassasiyet ve başkalarını kullanma eğilimleri gibi sorunlara da sahip olabilirler. Narsizmin normal sınırların ötesinde olması, narsistik kişilik bozukluğu olarak adlandırılan bir psikiyatrik bozukluk olarak kabul edilir. Narsist kelimesi, Yunan mitolojisinde kendisine aşık olan kendi yansımasını gölde gördükten sonra ölen Narkissos karakterinden gelir.

Narsisistik kişilik özelliklerinin farklı türlerine daha yakından bakmak, narsisizmle ortaya çıkma eğiliminde olan düşünce süreçleri, duygular ve davranış kalıpları hakkında daha fazla bilgi edinmenize yardımcı olabilir.

Narsistik Kişilik Bozukluğunun Alt Türleri Nelerdir?

1. Büyüklenmeci Narsisizm

Açık narsisizm olarak da bilenen büyüklenmeci narsisizm, narsistik kişilik bozukluğunun “klasik” ve en belirgin biçimi olarak düşünebiliriz.

Diğer kişilik bozukluklarında olduğu gibi, büyüklenmeci narsisizmi de ilk başta tanımlanmak zor olabilir. Büyüklenmeci narsistler, toplumda yüksek işlevli, saygın ve başarılı kişiler olabilirler ve zamanla açık bir şekilde büyüklenme eğilimine girerler. Süregelen hayranlık ihtiyacı, çok özel olduklarına ve sadece diğer özel insanlarla ilişki kurmaları gerektiğine dair inançlar, özel ilgi, muamele ve hediyeler almaları gerektiğine dair inançlar, başkaları için bakım, şefkat ve empati eksikliği ve amaçlarını gerçekleştirmek için diğer insanlardan veya durumlardan yararlanma eğilimi büyüklenmeci narsisizmi işaret eden belirtiler arasındadır.

Büyüklenmeci narsisizmin belki de en önemli belirtilerinden biri tek taraflı ve karşılıksız ilişki dinamikleri gelmektedir. Büyüklenmeci narsistler, diğerlerinden sürekli olarak zaman, sabır, çaba, fedakarlık, hayranlık ve maddi destek beklerken kendileri bu konularda karşılık verme ihtiyacı hissetmez. Büyüklenmeci narsistler yalnızca kendi ihtiyaçlarını ve çıkarlarını karşılamakla ilgilenmektedir.

2. Gizli (Kırılgan) Narsisizm

Gizli narsistler büyüklenmeci bir narsistlerden farklı olarak tipik belirti ve semptomlarının çoğunu gizlerler. Dışarıdan, gizli narsisizmi olan bir kişi sessiz, uysal ve mütevazı görünebilir. Ancak içten içe, diğerlerinden üstün olduklarına dair düşünceler yoğunluktadır. Utangaç ve alçakgönüllü görünebilirler, ancak içten içe sürekli olarak başkalarını kıskanırlar, eleştiriyi kaldıramazlar ve başkalarına karşı empati göstermekten yoksundurlar. Eleştiriye karşı aşırı duyarlı oldukları ve kendilerini sürekli başkalarıyla karşılaştırdıkları için sıklıkla yalnız zaman geçirebilirler.

Gizli narsisitler, büyüklenmeci narsistlere kıyasla daha incelikli ve pasif olumsuz davranışlar sergileyebilir. Kendileri hakkında övünmek veya saygı talep etmek yerine, istediklerini elde etmek ve odaklarını kendilerinde tutmak için suçlama, utandırma, manipülasyonu kullanma ve kendilerini kurban/mağdur gösterme eğilimindedirler.

3. Malign (Kötü Huylu) Narsisizm

Narsisizm farklı şiddet seviyelerinde seyredebilir, malign narsisizm narsisizmin en şiddetli formu olarak değerlendirilir. Malign narsisizm büyüklenmeci narsisizm ile daha yakından ilişkilendirilen bir narsisizm çeşididir ancak buna ek olarak kindarlık, sadizm ve başkalarının acı çekmesinden zevk alma, iletişimde saldırganlık, paranoya, kronikleşmiş yalan ve ağır psikolojik ve fiziksel şiddet gibi, antisosyal kişilik bozukluğu ile kesişen belirtiler eşlik edebilir. Malign narsistler hukuki konularda ve madde ve alkol kötüye kullanım gibi alanlarda sıklıkla problem yaşayabilirler.

Narsist Partnerle İlişkideki Zorluklar

Romantik ilişkiler narsisizmden olumsuz etkilenebilecek en yaygın yaşam alanları arasındadır. Narsistik insanlar genellikle diğer insanlarla sağlıklı, karşılıklı ve yakın ilişkiler kurmakta zorlanırlar. Benlik saygısı ile ilgili temel sorunları ve insanları uzaklaştırma eğiliminde olan savunma mekanizmalarını aşırı kullanmaları nedeniyle genellikle insanlarla bağlantı kurmaları oldukça zordur.

Narsist Partnerler İlişkilerde:

• Başkalarını suçlama veya öfkeyi dışa yansıtma
• Eylemleri için herhangi bir sorumluluk almayı reddetme
• Sürekli haklı olduğuna dair inançlarının yoğun olması sebebiyle fazla talepkar olma
• Gerçeği çarpıtmak ve diğer kişinin kendinden şüphe etmesini sağlamak için “gashligting” ile partnerini manipüle etme
• Kişisel saldırılar başlatma veya saldırgan veya acımasız olma
• Partneri hedef göstererek haksız ve güçsüz hissetirme
• İlişkileri değersizleştirme, bağları zayıflatmaya ve insanları dışlamaya yönelik tutumları benimseme
• Hassas duyguları (örneğin üzüntü, korku vb.) kabul etmeyi veya deneyimlemeyi reddetme
• Olumlu bir öz-görüş sürdürmek için gerçekleri çarpıtma
• Anlık tatmin için dürtüsel veya yıkıcı davranışlarda bulunma
• Kendilerine haksızlık yaptıklarına veya hafife aldıklarına inandıkları insanlardan intikam alma
• İnsanları kişisel kazanç veya bencil nedenlerle kullanma veya sömürme
• Aşırı kıskanç, kontrolcü veya baskıcı olma
• Her zaman birisini veya daha iyisini aramak için tetikte olma eğilimi göstermektedir.

Narsistik bir partnerle romantik ilişki içinde olan birçok kişi, narsisistik istismar belirtileri gösterir ve bunun sonucunda uzun süreli psikolojik travma yaşayabilir. Narsistik partnerlerin zaman içerisinde aşamalı olarak uyguladığı psikolojik ve bazen de fiziksel şiddet ile birlikte kişi kendi düşünce ve duyguları hakkında şüpheye düşebilir ve sonuç olarak Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), depresyon veya kaygı bozuklukları geliştirebilir.

Psikolojik şiddet türlerine ilişkin ayrıntılı bilgi için “Flört Şiddeti” yazımızı okuyabilirsiniz.