Bulimiya Nedir
BULİMİYA NEVROZA HAKKINDA
Bulimiya, kontrol edilemeyen aşırı yeme ile kendi kendine kusma ve aşırı egzersiz gibi uygunsuz davranışlar kullanarak kilo alımını engelleme çabaları ile karakterize bir yeme bozukluğu türüdür. Bulimiya nevrozası olan bireylerde; sürekli zayıf/ince olma isteği, yağ oranınının yükselmesinden korkma gibi vücut ağırlığı ve şekil ile ilgili endişeler söz konusudur. Vücut kitle endeksleri 20 veya daha yüksektir.
Bulimiya nevrozanın erken aşamalarında kişi, çeşitli diyetler yapar ve düşük kalorili yiyecekler yemeye dikkat eder. Ancak zamanla bu beslenme kararı değişir ve kişi patates cipsi, pizza, kek, dondurma ve çikolata gibi “yasak yiyecekleri” yemeye başlar. Hatta bulimiya nevrozadan muzdarip bazı bireyler, çiğ kurabiye hamuru gibi şeyler de dahil olmak üzere mevcut olan her türlü yiyeceği kontrol edilemeyen şekilde (tıkınırcasına) tüketirler. Ortalama bir tıkınırcasına yeme sırasında, bulimia nervozalı bir kişi 4.800 kadar kalori tüketebilmektedir. Tıkınırcasına yedikten sonra, özdenetim bozukluğunu yönetme çabasıyla kişi; kusmaya, kendini aç bırakmaya, aşırı egzersiz yapmaya veya müshil kullanmaya başlar. Bu davranış örüntüsü daha sonra da devam eder. Bulimiya nervoza hastaları; bu tıkınırcasına yeme davranışlarından tiksinirler ve burada gerçekleştirdikleri kusma davranışı, yemek yemekten kaynaklanan kilo alma korkusunu hafifletir.
Bulimik Bireylerin Tipik Yeme Davranışları
Aşağıdaki aşamalar bu süreçte sıklıkla karşılaşılan bir döngüdür:
Karbonhidrat açısından zengin yiyecekleri tüketme –> Genellikle fazla yeme –> Şişmanlama/Kilo alma –> Öğün atlama ve az miktarda yemek yeme –> Kendini aç bırakmak –> Fazla miktarda yeme –> Suçluluk hissi –> Kusma davranışı ve laksatif kullanımı –> Kilo kaybı –> Kilo kontrolünün gerçekleşmesi –> Karbonhidrat açısından zengin yiyecekleri tüketme aşamasına geri dönüş.
Bulimiya Nevroza Semptomları
- Sürekli olarak vücut şekli ile meşgul olmak
- Kilo alma korkusu ile yaşamak
- Tekrarlayan şekilde bir oturuşta anormal derecede büyük miktarlarda yemek yemek
- Tıkınırcasına yemek yerken kontrolü kaybettiğini hissetmek (Yemeyi bırakamıyormuşsunuz veya ne yediğinizi kontrol edemiyormuşsunuz gibi)
- Tıkınırcasına yedikten sonra kilo almamak için kendinizi kusmaya zorlamak veya çok fazla egzersiz yapmak
- Gerekmediği halde yemekten sonra müshil, diüretik veya lavman kullanmak
- Aç kalmak, kalorileri kısıtlamak veya belirli yiyeceklerden kaçınmak
- Kilo kaybı için diyetleri veya bitkisel takviye ürünlerini aşırı kullanmak
Bulimiya Nevroza Riski İçin Aile ve Arkadaşların Dikkat Edilebileceği Uyarı İşaretleri
- Çevrenizdeki bireyin sürekli olarak şişman olmaktan endişe duyması veya buna dair sürekli şikayetlerinin olması
- Çarpık, aşırı derecede olumsuz bir beden imajına sahip olmaları
- Bir oturuşta, özellikle o kişinin normalde uzak duracağı yiyecekler olmak üzere, alışılmadık derecede büyük miktarlarda yiyeceği tekrar tekrar yemesi
- Aşırı yemek yedikten sonra katı diyetler uygulaması veya kendini aç bırakaması
- Halkın içinde veya başkalarının önünde yemek yemek istememesi
- Yemekten hemen sonra veya yemek sırasında uzun süre tuvalette kalmaları
- Kilo kaygısı ile çok fazla egzersiz yapmaları
- Parmak eklemlerinde veya ellerinde yaralar veya nasırlar olması
- Hasarlı diş ve diş etlerine sahip olmaları
- Sürekli kilo değişimlerinin olması
Bulimiya Nevroza Düzeyleri
DSM-5’te (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı 5) bulimiya nevrozanın 4 düzeyi tanımlanmıştır. Bunlar;
- Ağır olmayan. Ortalama haftada bir-üç kez uygunsuz ödünleyici davranış olması.
- Orta derecede. Ortalama haftada dört-yedi kez uygunsuz ödünleyici davranış olması.
- Ağır. Ortalama haftada sekiz-on üç kez uygunsuz ödünleyici davranış ol ması.
- Aşırı düzeyde. Ortalama haftada on dört ya da daha çok kez uygunsuz ödünleyici davranış olması.
Bulimiya Nevrozada Risk Faktörleri
Risk faktörleri çeşitlilik göstermele birlikte bulimiya nevroza ve anoreksiya nevrozanın risk faktörleri birbirine çok benzerdir. Bu faktörler;
- Kendiliğe dair sorunlar
- Çocukluk dönemi cinsel taciz
- Kalıtımsal yatkınlık
- Ailede yeme davranışı bozukluğu
- Ailede alkolizm ve psikolojik bozukluklar
- Kültürel faktörler
- Anne-çocuk ilişkisindeki özerklik ve aynlık gibi sorunlar
- Zayıf olma baskısı
Bulimiya nevroza kimlerde görülür?
Bulimiya nervoza; 15-40 yaşlar arasındaki kadınların ortalama % 2-3’ünde görülmektedir. Erkeklerde ise bu oran daha düşüktür. Geçmişte her 10 kadına karşı 1 erkeğin bulimik olduğu savunulmuştur. Bu farkın nedeni; erkeklerin vücut şekline dair problemli hassasiyetlerinin kadınlara göre daha az diyetle ilgili olup daha çok spora yönelik olmasıdır. Bu açıdan ele alındığında; her 3 kadına karşılık 1 erkek bulimiya nevrozalıdır. Bulimiya nevrozanın tipik olarak 18-25 yaş grubunda görünmeye başlama ihtimali çok yüksektir. Bununla beraber başlangıç daha erken dönemlere de rastlayabilmektedir.
Geçmişte bulimiya nevrozanın daha çok üst ve orta sosyoekonomik düzeyde görüldüğü düşünülmekteydi. Ancak son 20 yıldır bu fark neredeyse tamamen ortadan kalkmıştır ve bu bozuklukta sosyoekonomik düzeyin etkisine rastlanmamaktadır.
Bu konuda desteğe ihtiyaç duyduğunuzu düşünüyorsanız psikologlarımızdan yüz yüze veya online terapi ile uzaktan psikolojik destek alabilirsiniz. Detaylar için online terapi sayfamızı ziyaret ediniz.
Dikkatinizi çekecek diğer yazılarımız