Uçuş Fobisi (Uçak Korkusu) Nedir ?
Uçuş fobisi, kişinin uçağa binme veya uçakta bulunma korkusudur. Bu fobi, uçuş sırasında uçak kazası, uçağın düşmesi, yükseklik korkusu, kapalı alanda olma korkusu gibi birçok farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Uçuş fobisi, genellikle yalnızca uçak yolculuğunda ortaya çıkmakla birlikte, bazı durumlarda havalimanlarına gitmek, uçak motor sesi veya uçuşa ilişkin görüntüler gibi uçuşla ilgili herhangi bir şey de bu korkuyu tetikleyebilir.
Uçak seyahati her ne kadar bir yerden bir yere gitmeyi kolaylaştırmış olsa da uçuş fobisi yaşayanların bir kısmı bu kolaylıktan hiç faydalanamamakta, diğer bir kısmı ise uçuş süresi boyunca yoğun kaygıya maruz kalarak zor bir uçuş geçirmektedir. Uçak korkusu her ne kadar bilinmese de yolcuların en az 5’te 1’ini ilgilendirmektedir.
Uçuş fobisi özellikle sık seyahat etmek zorunda kalan kişileri daha çok ilgilendirmekte hem zaman hem de işlevselliği önemli ölçüde etkilemektedir. Bir çok kişi uçuş fobisinden dolayı kara yoluyla seyahati tercih etmek zorunda kaldığından seyahat süresi en az 5-6 kat artmaktadır. Bir çok kişi de uçuşu katlanabilir hale getirmek, kaygı düzeyini azaltmak ve uçuş fobisinden kurtulmak için her seferinde sakinleştirici ilaç veya madde kullanmak gibi geçici yöntemlere başvurmaktadır.
Uçuş Fobisine Neden Olan Psikolojik Faktörler Nelerdir?
Uçuş fobisinin psikolojik nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Travma: Kişinin geçmişte yaşadığı bir uçak kazası veya travmatik bir olay, uçuş fobisi geliştirmesine neden olabilir.
- Kontrol kaybı: Uçakta bulunan kişilerin, uçakta neler olup bittiğini tam olarak bilememeleri ve herhangi bir müdahalede bulunamamaları, kontrol kaybı hissi yaratabilir.
- Yükseklik korkusu: Uçuş fobisi olan kişilerin çoğunda yükseklik korkusu da bulunur.
- Panik bozukluğu: Panik bozukluğu olan kişiler, uçuş sırasında panik atak geçirme korkusu nedeniyle uçuş fobisi geliştirebilirler.
- Ölüm korkusu: Uçuş fobisi olan kişiler, uçakta bir arıza veya kaza yaşanarak ölme korkusu nedeniyle kaygı ve korku hissederler.
- Kontrolsüzlük korkusu: Uçağın, rüzgar veya hava koşullarından etkilenerek sarsılması, düşük hava basıncı gibi durumlar, kişilerde kontrolsüzlük korkusu yaratabilir.
- Başka bir yere gitme korkusu: Uçak yolculuğu yaparken farklı bir ülkeye ya da yere gideceğini bilen kişilerde, uçuş fobisi gelişebilir.
Uçuş Fobisi ve İlişkili Psikolojik Durumlar
Uçuş fobisi, yalnızca uçuşa özgü bir kaygı ve korku belirtisi olarak görülmeyebilir ve çeşitli diğer durumlarla da komorbid olabilir. Bunlar şunları içerebilir:
1. Agorafobi: Agorafobi, belirli durumlarda veya yerlerde olma korkusuyla karakterize edilen bir anksiyete bozukluğudur. Uçuş fobisi olan kişiler, uçağa binmekten kaçınmak için seyahat etmek gibi aktiviteleri sınırlandırdıklarında veya tamamen kaçındıklarında, agorafobi semptomları da gösterebilirler.
2. Sosyal fobi: Sosyal fobi, kişinin sosyal durumlarda utanç ve özgüven kaybı yaşamasıdır. Uçuş fobisi olan kişiler, uçak yolculuğu sırasında başkalarının olası tepkileri veya kendilerini kontrol edememeleri hakkında endişelenirler ve bu nedenle sosyal fobi semptomları da gösterebilirler.
3. Genel anksiyete bozukluğu: Genel anksiyete bozukluğu, sürekli endişe, stres ve kaygı semptomları ile karakterizedir. Uçuş fobisi olan kişiler, uçak yolculuğu öncesinde veya sonrasında, genel anksiyete bozukluğu semptomları da gösterebilirler.
4. Obsesif-kompulsif bozukluk: Obsesif-kompulsif bozukluk, tekrarlayan düşünceler ve zorlayıcı davranışlarla karakterizedir. Uçuş fobisi olan kişiler, uçuş öncesinde veya uçağa binmeden önce, tekrarlayan düşünceler veya ritüeller yaparak, obsesif-kompulsif semptomlar da gösterebilirler.
5. Depresyon: Uçuş fobisi olan kişiler, yaşadıkları korku ve kaygı nedeniyle depresyon semptomları da gösterebilirler.
Komorbid durumlarda tedavi, hem uçuş fobisi hem de diğer anksiyete bozuklukları veya psikolojik problemler için uygun bir şekilde yönlendirilmelidir.
Uçuş Korkusu Yaşayanlar Ne Düşünür?
Uçuş korkusu yaşayanları temelde iki grup altında değerlendirebiliriz. İlki uçağın güvenliğine ilişkin kaygı ile kendini gösterir. Bu kişiler uçağın güvenliğinden ve uçuş süresince olulabilecek tehditlere ilişkin kaygı duyarlar. İkinci grup ise uçakta olma deneyimine ilişkin yoğun kaygı yaşayan kişilerdir. Bu kişiler uçuş sırasında fenalaşma, panik atak geçirme, çıldırma veya nefessiz kalma gibi endişeler yaşayabilmektedir.
Uçak Korkusu Yaşayanlar Ne Yapabilir
Uçak korkusu oldukça zorlayıcı ve kişinin yaşam kalitesini bozan bir durumdur. Soruna doğru müdahale edilmediğinde zorlu uçak yolculukları uçak fobisini daha komplike hale getirebilir. Dolayısıyla soruna erken müdahale sürecin ilerleyişinde önemli olabilmektedir.
Bu süreçte sağlanacak doğru bir psikolojik destek kişinin uçak korkusunu aşmasında önemli rol oynar. Bu desteğin içeriği uçuş fobisi ile ilişkili düşüncelere göre belirlenir. Kişi eğer uçuş sırasında panik atak geçirmekten, nefessiz kalmaktan veya kontrolü kaybetmekten endişeleniyorsa öncelikle bu psikolojik durumlara müdahale edilmesi önemlidir.
Uçuş fobisinde terapi süreci farklı aşamalardan oluşmakta ve bir proje gibi ele alınmaktadır. Gerekli durumlarda refakatli uçuş planlaması yapılabilmektedir.
Nora Psikoloji ekibi anksiyete bozuklukları alanındaki uzmanlığı ile uçuş fobisi yaşayan kişilere güncel etkin yöntemlerle yüz yüze veya online psikolog görüşmeleri ile yaşadıkları bu zorlukta destek olmaktadır. Bilgi ve randevu için bize ulaşabilirsiniz.
İlginizi Çekebilir: